فهرست مطالب

پژوهش نامه زنان - سال دوم شماره 2 (پیاپی 4، پاییز و زمستان 1390)

فصلنامه پژوهش نامه زنان
سال دوم شماره 2 (پیاپی 4، پاییز و زمستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/11/12
  • تعداد عناوین: 7
|
  • شهلا باقری، آرزو ملکشاه صفحات 1-22
    حق حیات ازجمله مهم ترین حقوق موضوعه برای انسان است که در ادیان الهی و اسناد بین المللی معاصر موضوعیت مربوط به خود را داشته است. علاوه بر این، حق حیات ازجمله مهم ترین اصول حقوق فطری است و دفاع قانونی از این حق و تامین زیرساخت های امنیتی لازم برای آن از ضروریات اجتماعی تلقی می شود. در ادیان الهی، به ویژه دین اسلام نیز، حق حیات به مثابه موهبت الهی برای همه انسان ها، اعم از زن و مرد، به رسمیت شناخته شده است و ضمن محکومیت دخترکشی، زن و مرد را از یک نفس شناخته، کشتن به ناحق انسان ها را جنایت علیه بشریت معرفی می کند. در دوران معاصر، برخی از نظام های حقوقی دنیا، ازجمله حقوق جهانی بشر، از دیدگاه غرب کرامت انسانی را، که از جلوه های حق حیات است، در کرامت ذاتی محصور کرده اند و از کرامت ارزشی سخنی به میان نمی آورند؛ حیات انسان را در بعد مادی نگریسته اند و حیات معنوی را نادیده انگاشته اند. در این مقاله، پس از مرور مستندات حق حیات در اسناد بین المللی غرب معاصر، با رویکردی تطبیقی به حوزه معنایی موضوع، قلمرو، و دامنه حق حیات برای زنان از دیدگاه اسلام و اسناد بین المللی مشخص شده، سپس مقایسه و مقابله شده است.
    کلیدواژگان: حق حیات، زن، حقوق بشر، انسان، حیات اجتماعی، حقوق فطری
  • سید محمد حسینی بهشتیان صفحات 23-42
    هدف این تحقیق مقایسه وضعیت اعتیاد به اینترنت در بین دانشجویان دختر و پسر دانشگاه های دولتی شهر تهران بود. جامعه آماری همه دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه های دولتی شهر تهران در سال 1390 را دربر می گرفت و نمونه تحقیق شامل 1500 نفر بود. برای انتخاب نمونه ابتدا 6 دانشگاه شامل دانشگاه های تهران، علامه طباطبایی، امیرکبیر، شریف، علم و صنعت، و الزهرا از میان دانشگاه های دولتی شهر تهران به طور تصادفی انتخاب شدند. سپس از هر دانشگاه 6 دانشکده و از هر دانشکده 10 کلاس به روش تصادفی انتخاب شدند. دانشجویان این کلاس ها اعضای نمونه تحقیق را تشکیل می دادند. آزمودنی ها پرسش نامه اعتیاد به اینترنت یانگ و پرسش نامه اطلاعات جمعیت شناختی را تکمیل کردند. نتایج با روش t مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه، و آزمون شفه تجزیه و تحلیل شد. تحلیل نتایج نشان داد:1. دختران دانشجو بیش از پسران به اینترنت معتادند؛2. دانشجویان رشته های فنی مهندسی، اعم از دختر و پسر، بیش از بقیه رشته ها به اینترنت معتادند؛3. دانشجویان غیر خوابگاهی بیش از دانشجویان خوابگاهی به اینترنت معتادند؛ 4. 8/9% دانشجویان معتاد (9/5% دختران و 8/3% پسران) به اینترنت و 10/8% از آن ها در معرض خطر ابتلا به اعتیاد اینترنتی اند.
    کلیدواژگان: اعتیاد به اینترنت، دانشجویان، جنسیت، دانشگاه دولتی، میزان شیوع
  • سید سعید زاهد، بهناز خیری خامنه صفحات 43-66
    ازدواج یکی از سنت های مهم و پسندیده تمامی جوامع بشری است. در جامعه اسلامی ما ازدواج بر دو نوع است: ازدواج دائم و ازدواج موقت. اقدام به ازدواج موقعیت اجتماعی خود را ایجاب می کند و انتخاب یکی از این دو نوع ازدواج مشروع نیز موقعیت خود را می طلبد. مطالعه احکام خانواده در اسلام نشان می دهد که نظر شارع مقدس در صحه گذاشتن بر ازدواج موقت برای پیش گیری از رواج فحشا و در بسیاری از حالات، مقدمه یا تقویت ازدواج دائم است. خانواده کامل با وجود پدر، مادر، و فرزندان شکل می گیرد. به رغم تغییرات به وجودآمده در عصر مدرن در بسیاری از جوامع، معمولا پدر نان آور و تامین کننده هزینه های خانواده و پشتیبان اجتماعی آن است، مادر به نگه داری و تربیت فرزندان می پردازد، و فرزندان با جامعه پذیری در خانه و دیگر نهادهای تربیتی، برای پذیرش مسئولیت های اجتماعی آینده آماده می شوند. با مرگ پدر یا طلاق، خانواده ناقص می شود و این نقص، برای اعضای باقی مانده، مسائل و مشکلاتی ایجاد می کند. در کشور ما، دو نهاد با عنوان های «سازمان بهزیستی» و «کمیته حضرت امام خمینی (ره)» برخی از این خانواده ها را تحت پوشش و سرپرستی خود قرار می دهند. ازدواج مجدد راه حلی برای جبران جایگاه پدر ازدست رفته است. مطالعه حاضر، با هدف بررسی نگرش زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) شهر شیراز به ازدواج موقت انجام شده است. در این مطالعه، از سه منطقه تحت پوشش کمیته امداد در شهر شیراز، برای نمونه از میان 13 هزار و 248 زن تحت پوشش، 400 زن سرپرست خانوار بررسی شده اند. اطلاعات جمع آوری شده در پرسش نامه خودساخته نشان می دهد که سن زن، علت قبولی سرپرستی، نیازهای اقتصادی، نیازهای امنیتی، نیازهای جنسی و فرهنگی، تعداد فرزندان، میزان مستمری دریافتی از کمیته امداد، امکانات رفاهی، و تحصیلات زن با نگرش زن به ازدواج موقت در ارتباط اند.
    کلیدواژگان: خانواده، ازدواج، ازدواج موقت، زنان سرپرست خانوار، طلاق
  • میثم شفیعی رودپشتی، حمیدرضا خسروانیان صفحات 67-85
    امروزه هر از چندگاهی بشر مدعی می شود جریان های جدیدی را با هدف برقراری عدالت در سطوح گوناگون جامعه شناسایی و طراحی کرده است. یکی از این جریان های جدید که مدعی دفاع از حقوق زنان، به ویژه با ویژگی های غربی آن است، به نام «فمینیسم» (feminism) چهره نشان داده است. این پدیده در کشور ما نیز مدتی است با نام «فمینیسم اسلامی» مطرح شده است. این مقاله بر آن است که با نگاهی انتقادی این پدیده را واکاوی کند، و ضمن نقد و بررسی آن، در چهارچوب مطالعه ای پیمایشی، به تعیین میزان گرایش به این مکتب در میان دانشجویان دختر موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی استان یزد بپردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که دانشجویان دختر موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی یزد از میان ابعاد چهارگانه فمینیسم اسلامی به بعد «تساوی و تشابه حقوق زن و مرد» گرایش دارند و دیدگاه آنان در خصوص سه بعد دیگر منفی است. هم چنین، از میان شاخص های فرعی فمینیسم اسلامی، شاخص فرعی «مشارکت یک سان زن و مرد در تربیت فرزندان» با رتبه میانگین 74/574 بیش ترین میزان شدت را دارد و شاخص فرعی «مناسب و کافی نبودن فرصت های موجود در جامعه برای زنان» با رتبه میانگین 44/383 کم ترین میزان شدت در میان دانشجویان مذکور است.
    کلیدواژگان: فمینیسم، گرایش های فمینیستی، فمینیسم اسلامی، حقوق زنان، عدالت جنسیتی، دانشجویان دختر
  • منیره قربانی، علی رحیمی، حسین حیدری تبریزی صفحات 87-101
    این پژوهش درصدد بررسی نقش زنان مترجم، در تاریخ ترجمه ایران، در 100 سال اخیر است. روش پژوهش توصیفی است و از دو ابزار پرسش نامه و مصاحبه (جمعا با 54 صاحب نظر ترجمه) برای گردآوری داده ها استفاده می کند. داده ها، پس از طبقه بندی و کدگذاری، با نرم افزار SPSS تحلیل می شود. یافته های این پژوهش نشان داد که بانوان مترجم به رغم مشکلات اقتصادی، اجتماعی، و خانوادگی نقشی تاثیرگذار در تاریخ ترجمه و نیز ادبیات ایران داشته اند. ادبیات کودک مطلوب ترین حوزه ترجمه برای آن ها بوده و بیش ترین آثار از انگلیسی به فارسی ترجمه شده است. به نظر می رسد سطح تحصیلات خانواده عامل مهمی در پیشرفت آنان بوده است. موفقیت آنان با توجه به مشکلات فراوانشان نشانه واضحی است که پشتکار، آموزش، و تجربه عوامل حقیقی موفقیت آنان بوده است.
    کلیدواژگان: نقش زنان مترجم، تاریخ ترجمه، ایران، 100 سال اخیر
  • عزت سادات میرخانی صفحات 103-131
    در جهان کنونی، به رغم روند شتاب زده توسعه و تحول در زندگی مادی بشر و تنوع در ابزار، در دست یابی به مقاصد و اهداف انسانی و تامین حق امنیت و حریت و بالاخره در بازیابی هویت ملت ها، موانع و بحران های متعددی ایجاد شده است که به شدت اذهان اندیشمندان جوامع را به خود مشغول ساخته است. توسعه پورنوگرافی، اباحی گری، تقدم اصالت لذت و قدرت و منفعت بر رعایت حقوق معنوی و حدود اخلاقی، گسترش خشونت، و غیره این پرسش را قوت می بخشند که طراحان جنگ سرد در حذف مرزهای جغرافیایی با گسترش ارتباطات چه چیزی جز تخدیر افکار و وارونه سازی رفتار را جست وجو می کنند؟ ازسوی دیگر، ملت های بیدار اسلامی در راستای حفظ هویت ملی و ارزش های دینی، در مقابله با این هجمه بی حد و حصر بایستی چه تمهیداتی لحاظ کنند تا حفاظت از حقوق معنوی و سلامت نسل، نفس، و عقل در آینده این ملت ها به صورتی شایسته رقم بخورد.
    در این راستا، حجاب و رعایت عفاف از مختصات ارزشی زن مسلمان در سراسر جهان است که ضرورت و بداهت عقلی و شرعی آن در داخل و خارج از ابعاد گوناگون واکاوی شده است، اما به سبب تاثیر عمیق آن در تحکیم ارزش ها، نفی هویت ابزاری از زنان، تامین امنیت فرد و اجتماع، و غیره هم چنان به آن فراوان حمله می شود؛ بنابراین در جوامع اسلامی، بررسی و تحلیل موضوع از ابعاد گوناگون ضروری است و بایستی با ایجاد تحول ساختاری در پاسخ گویی از موضع انفعال به موضع فعال جهانیان را در این امر به واکنشی منطقی فرا خواند.
    در این نوشتار، بر اساس دغدغه های مذکور، اهتمام بر آن است که پشتوانه های منطقی عقلانی حکم عفاف و حجاب در آیینه غایات و مقاصد و اصول اسلامی بررسی شود و تاملات اندیشمندان غیر اسلامی در ابراز نگرانی از مخاطرات موجود و ارائه شیوه های حکیمانه ازسوی اسلام در برون رفت از این بن بست با رویکرد پشتوانه های احکام شرعی بررسی شود.
    کلیدواژگان: چالش های معاصر، ارمغان روشن گری، حقوق معنوی، تاملات متفکران، مقاصد و اصول شرعی، عفاف و حجاب
  • بهاره نصیری، مریم سادات هاشمی فشارکی، فاطمه بدوی، آمنه بختیاری صفحات 133-155
    برخورداری از سلامت جسمی، روانی، و اجتماعی ازجمله مهم ترین ضرورت های انسان ها در هر جامعه ای است که علاوه بر فواید شخصی و اجتماعی، موجب ارتقا و رشد جامعه می شود. زنان تقریبا نیمی از جمعیت ترکیه را تشکیل می دهند و نقشی کلیدی در وضعیت بهداشت و سلامت خود، خانواده، و جامعه پیرامونشان ایفا می کنند. زنان ازجمله افراد جامعه اند که توجه به سلامت روانی آن ها اهمیت بسیاری دارد. امیدواری، سرزندگی، و شادابی می تواند تاثیر بسزایی در نحوه فعالیت آن ها داشته باشد و به نوبه خود موجبات شادی نسل بعد را فراهم سازد. تامین سلامت روان زنان نه تنها برای خود آن ها بسیار ضروری است، بلکه در ارتقای سلامت روان کل جامعه نیز می تواند نقشی بسیار کلیدی ایفا کند. با توجه به این که ترکیه درصدد است شاخص های توسعه را در جامعه پیاده سازد و به عضویت اتحادیه اروپا درآید، برای این کشور توجه به این نکته حائز اهمیتی ویژه است. تحقیق حاضر جهت تبیین چگونگی نرخ امید، رضایت از زندگی، و سلامت روان زنان در ترکیه است. این مقاله برگرفته از طرحی تحقیقاتی با عنوان «درآمدی بر وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی زنان در جمهوری ترکیه» است، که گروه بررسی مسائل زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آن را به پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ارائه داده است. این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی است. اطلاعات جامعه مورد مطالعه (آمار و ارقام آماری در خصوص وضعیت سلامت روان زنان ترکیه) به شیوه اسنادی کتاب خانه ای گرد آوری شده است و داده های مورد نیاز، از نتایج آخرین سرشماری سازمان آمار و اطلاعات ترکیه، سال نامه های آماری، مراکز آمار و اطلاعات موسسات آموزش عالی، و مرکز بهداشت و درمان و انیستیتوی آمار ترکیه در دوره 2009 - 2012 استخراج شده است.
    یافته ها حاکی از آن است که نرخ امید به زندگی و سطح عمومی شادی زنان در دهه های گذشته در ترکیه افزایش چشم گیری داشته است، لکن میزان رضایت مندی از سلامت طی سال های 2003 - 2010 در بین مردان بسیار بیش تر از زنان است و افرادی که اصلا از سلامتی خود رضایت ندارند در میان زنان از مردان بیش تر بوده اند.
    کلیدواژگان: امید به زندگی، رضایت از زندگی، سلامت روان، زنان، ترکیه
|
  • Shahla Bagheri, Arezoo Malekshah Pages 1-22
    Among the most important subjects of the human rights is the right to life which is emphasized in religions and the contemporary international declarations and documents. The right to life is also parts of the basic natural and legal rights which are supposed to be defended by law and protected by the necessary instruments of security. In various religions، as well as in Islam، the right to life is regarded as a gift from God for all men and women. While condemning the killings of females، Islam regards men and women of the same life source and considers any kind of killing as crime against humanity. In modern times، some legal systems، like the Western view of universal human rights، human dignity is regarded as a manifestation of the basic right to life in which value concerns are left unspoken. In doing so the human life is treated in its material dimension hence leaving out the spiritual dimension. In this paper، after reviewing the documents on the right to life in the Western sources، rights to the life in Islam will be presented also. In it the woman’s right to life from the point of view of Islam and the view presented in international documents will be set forth and compared.
    Keywords: right to life, women, human rights, human, social life, natural rights
  • Seyyed Mohammad Hosseini Beheshtiyan Pages 23-42
    The goal of this research is to compare internet addiction among male and female students of universities in Tehran. Participants of the study were 1500 students who were selected randomly from students in Tehran، of Allameh Tabatabaee، Amirkabir، Sharif، Alzahra and Elmosanat universities. Ten classes were selected randomly from each university. Students of these classes were participants of research. Participants completed Yang internet addiction and demographic characteristic tests. Data indicate that female students were more addicted than male students. Students of technical schools were more addicted than students of other schools. Also، non dormitory students were more addicted than dormitory students. Furthermore، 8. 3 percent of the overall students were addicted to internet (9. 5% girls and 8. 3% boys)، and 10. 8 percent of the participants were revealed to be vulnerable to internet addiction.
    Keywords: internet addiction, gender, students
  • Seyyed Saeid Zahed, Behnaz Kheiry Khamene Pages 43-66
    Marriage is accepted and valued in all societies. There are two kinds of marriage in our Islamic society: permanent and temporary، each of which is permitted in certain circumstances and based on certain conditions. A study of Islamic regulations concerning family shows that the temporary marriage besides protecting the women of corruption is a prelude to permanent marriage. In spite of the changes that have taken place in the family structure، father is still considered as the bread provider and protector of the family. Also the mother seems to function as the educator and socialize of the children and preparing them for accepting social responsibilities. If father is lost for any reason، the family is to face many problems. In our country two institutions namely; the Committee of Imam Khomieni and Behzisti (Welfare Organization) protect these broken families. Temporary marriage is a way to fill this vacuum created by the loss of father. The present study، regarding the attitude of women head of household who are under the protection the Imam Khomieni”s Committee is taken place in the city of Shiraz. In this study 13248 women participated who completed a questionnaire. The findings indicate that there are significant relationship between attitude toward temporary marriage and factors like the financial، security and sexual needs، also the number of children، the age of the respondent، and amount of the pension receiving from the Committee.
    Keywords: family, marriage, temporary marriage, female head of household, divorce
  • Maysam Shafiee Roodposhti, Hamid Reza Khosravanian Pages 67-85
    Justice seeking has always been a favorite subject for many social thinkers and reformists. One of main developments that claim to defend the rights of women has been feminism. This tendency in Iran has shown up in the form of Islamic feminism. The present article is to take a critical look at it and make an analysis of it. This endeavor is taken place within a survey research among the female students of the Jahad Danenshgahi Higher Education Institute in the city of Yazd. The findings indicate that the female students of that Institute have favorable attitude toward one of the four dimension of the Islamic feminism، which is the equal right of men and women. They have negative attitude concerning the other three dimensions of that social thought. Furthermore، the students have negative evaluation of some other minor indicators of Islamic feminism: among which equal cooperation of men and women in the affair of children، and the lack of enough opportunities for females in the society.
    Keywords: Feminism, Islamic Feminism, female students
  • Monireh Ghorbani, Ali Rahimi, Hossein Heydari Tabrizi Pages 87-101
    The present study is to explore the role of female translators in the last 100 years. The research is descriptive، therefore، various tools of data collection، like questionnaire and interview with 54 experience translators، are employed. Data were organized، classified and then were analyzed through SPSS software. The findings indicate that women have played significant role in the in the history of translation and Iranian literature. They were also face with many social، financial and family problems. The favorite area for translation with them was the literature for the children and the main line of translation was English to Farsi. The level of the education of the family member of female translators was an important factor in their success and translators. Also، regarding the obstacles، their education، experience and perseverance have been instrumental for success.
    Keywords: translation, genre, literature, female translators
  • Ezzat Al-Sadat Mirkhani Pages 103-131
    In the contemporary world in spite of the fast course of development in human life and the variety of instruments with numerous crisis in getting to goals، human objectives، the security and freedom rights and finally preserve the nation’s identity has occupied the minds of scholars. Growth of pornography priority of pleasure، power and profit over the spiritual rights، morals and the expansion of violence leads to this question that what are the designers of cold war after in deleting the geographical borders with expansion of communications، destruction of minds and making them upside down? On the other hand what should the awakened Islamic nations do toward the maintenance of their national identity and religious values so that they could be able to defend their spiritual rights and the mental health of their generation for a rational future? In this relation Hijab and chastity are among the values of Muslim women all over the world which its rational and logical necessity and obviousness have been researched in and out and of different views. Though because of hijab’s profound effect on the intensification of values and negation of women’s instrumental identity، individual and social security and … it is being under continues attack. Then it is essential to analyze it from different dimensions in Islamic societies and we should initiate structural change to be responsive not from a passive stand but an active one to call for a logical reaction of people all around the world. This paper is to discover rational and logical supports for the decree of Hijab in the mirror of Islamic principles and objectives and the views of non-Islamic scholars expressing worrisome for the existing problems and to provide Islamic judicious solutions to this dead-end with an approach toward the Shari‘a.
    Keywords: contemporary challenges, intellectual gift, ritual rights, scholar's views, sharia principles, objectives, hijab, chastity
  • Bahareh Nasiri, Maryam Alsadat Hashemi Fesharaki, Fatemeh Badvi, Ameneh Bakhtiyari Pages 133-155
    Theoretical study based on hope and life satisfaction is one of the predictors of mental health and general level of happiness in life expectancy rates. A healthy society depends on women''s health in that society. Certainly it is undeniable that to achieve sustainable development in a country such as Turkey it is essential to pay more attention to women’s mental health as the core element of the population. Women constitute half of Turkey''s populace and yet also take a very important role in the family، as the most basic institution of society. Such indicators of women situation are very important for Turkey، which seeks to implement sustainable development in its society and become a member in Europe Union. In this study، we used descriptive methods and documents to review women’s mental health status and life satisfaction in Turkey. Information and statistics presented in this paper are based on data provided by Turkey Statistics and Documentation Center and international organizations (during the years 2000 to 2012). The findings show that in the past decade Turkey has scored significant increase of hope and life satisfaction and overall mental health among women.
    Keywords: life expectancy, life satisfaction, mental health, women in Turkey